ODTÜ Saçılmalı Demet Hattı Laboratuvarı :
ODTÜ-SDH (Saçılmalı Demet Hattı), ODTÜ-İVMER tarafından işletilen bir proton ışınlama tesisidir. Tesis, Kalkınma Bakanlığı ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun desteğiyle 2012 yılında Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi'nde açılan Proton Hızlandırıcı Tesisi içinde yer almaktadır.
ODTÜ-SDH, 10–30 MeV arasında seçilebilir kinetik enerjiye sahip sürekli proton demeti sağlayabilir ve 10⁶ ile 10¹⁰ proton/cm²/saniye arasında değişen akılara ulaşabilir. Demet boyutu 21.55 cm × 15.40 cm olup, %6'lık bir homojenliğe sahiptir. Kullanıcı gereksinimlerine bağlı olarak, demet daha küçük boyutlara kolime edilerek daha yüksek homojenlik elde edilebilir. Kullanıcılar ayrıca numune ışınlamaları için vakum kutusu ve ışınlama sonrası numunelerin radyoaktivitesini ölçmek için germanyum dedektörü seçeneğine sahiptir.
Proton demeti, üç kuadrupol mıknatıs, ince saçılma filmleri ve kolimatörlerden geçtikten sonra hedefe ulaşmakta olup, ESA ESCC NO. 25100 standardına uygundur. ODTÜ-SDH, Türkiye’de Tekil Olay Etkisi (SEE) testlerini gerçekleştirebilen ilk tesistir.
ODTÜ-SDH projesi, Kalkınma Bakanlığı'nın desteğiyle 31 Ağustos 2015 başlatılmıştır. CERN Ortak Üyelik Anlaşması kapsamında yapılan ilk büyük bilgi transferi olup, bu anlaşma 12 Mayıs 2014'te Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız’ın katılımıyla imzalanmış ve 3 Şubat 2015'te 6587 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Tesis, resmi olarak 5 Aralık 2019 tarihinde açılmıştır.
CERN, ODTÜ-SDH'nin demet optiği tasarımı ve mıknatıs testlerine katkıda bulunmuştur.
Mart 2025 itibarıyla ODTÜ-SDH'de toplam 132 test gerçekleştirilmiştir. Test edilen bileşenler ve kullanıcılar arasında Türkiye’nin İMECE uydu projesi için geliştirilen güneş panelleri, lityum-iyon bataryalar, kontrol kartları ve çok katmanlı yalıtım battaniyeleri ile TÜBİTAK BİLGEM UEKAE YITAL, TÜBİTAK UZAY (Türkiye), Fergani Space (Türkiye) ve Axiom Space (ABD) tarafından araştırılmakta olan bileşenler ve malzemeler bulunmaktadır.
ODTÜ-SDH'nin geliştirilmesi, üç doktora öğrencisi, iki yüksek lisans öğrencisi, dört mühendis, iki teknisyen ve bir idari personelden oluşan bir ekip tarafından gerçekleştirilmiştir. Günümüzde tesiste üç fizikçi, iki teknisyen ve bir idari personel görev yapmaktadır.
Radyasyon testleri öncesinde, radyasyon ve nükleer fizik alanında yaygın olarak kullanılan güvenilir simülasyon programlarıyla analizler yapılmaktadır. Bu analizler, radyasyon testi sırasında ortaya çıkabilecek radyoizotoplar ve doz oranları hakkında bilgi sağlamaktadır. ODTÜ-İVMER'deki sensörler ve ölçüm cihazlarından elde edilen verilerin simülasyon sonuçlarıyla uyumlu olduğu gözlemlenmiştir. Tasarım aşamasında ise kurşun, alüminyum ve polietilen gibi malzemeler kullanılarak radyasyona dayanıklı koruma yapıları geliştirmek amacıyla simülasyon programlarından yararlanılmıştır. Bu koruma yapıları, ODTÜ-İVMER'deki elektronik sistemlerin performans kaybı olmadan çalışmasını sağlarken, personel için güvenli bir ortam sunmaktadır.
Mobil Radyasyon Ölçüm Robotu